પદ્માબાપા કાલરીયા: જેઓએ સૌરાષ્ટ્રના ખેતરોને મગફળીથી મહેકાવ્યા
‘મગફળીના પિતા’ પદ્મા ભગત કાલરીયાની વાર્તા સખત મહેનત અને વિઝનની પ્રેરણાદાયક દાસ્તાન છે. લગભગ 150 વર્ષ પહેલા પદ્મા બાપા, ધોરાજીના પિપળીયા ગામના પ્રગતિશીલ ખેડૂત, મદ્રાસથી સૌરાષ્ટ્રમાં મગફળી લાવ્યા. મદ્રાસમાં મગફળીના પાક વિશે જાણીને, તેઓ બે ખિસ્સા મગફળીના દાણા સાથે પરત આવ્યા અને સૌરાષ્ટ્રમાં મગફળીના પ્રથમ વાવેતરની શરૂઆત કરી.
પ્રથમ વર્ષમાં માત્ર બે સૂંડલા ઉત્પાદન મળ્યું, પરંતુ પદ્મા બાપાએ હિંમત હાર્યા વિના ફરી વાવેતર કર્યું. આ રીતે થોડા સમયે મગફળીનો પાક સૌરાષ્ટ્રભરમાં પ્રસરી ગયો. મગફળીની ખેતીનો આઉટપુટ વધ્યો, અને આજે મગફળી સૌરાષ્ટ્રનો મુખ્ય ચોમાસુ પાક છે, જે હજારો ખેડૂતોને આવક અને રોજગારી આપે છે.
પદ્મા ભગતની આ યાત્રાને માન આપવા, તે સમયના રાજાશાહી સંમેલનમાં તેમને ‘મગફળી પિતા’ તરીકે સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા.
પદ્મા ભગત કાલરીયાની આ યાત્રા માત્ર મગફળી લાવવાની ઘટના નથી, પરંતુ તે ખેડૂત સમાજમાં એક નવી ક્રાંતિ અને આર્થિક પરિવર્તન લાવવાની પ્રગતિશીલ દ્રષ્ટિનું પરિણામ છે. તેમણે મદ્રાસથી મગફળીના બીજ સાથે એક નવી આશા અને સંભાવના લઈને આવ્યા, જે સૌરાષ્ટ્રમાં કૃષિ અને ઉદ્યોગના વિકાસનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ બની.
મોટી કાળજી અને ધીરજથી મગફળીના વાવેતરનો પ્રયાસ કરતા પદ્મા ભગત એ દરેક વર્ષના પાકમાંથી બીજ ઉમેરતા ગયા, જેને કારણે મગફળીનો ઉલ્લેખ થોડા વર્ષોમાં જ સૌરાષ્ટ્રભરના દરેક ખેતરોમાં જોવા મળ્યો. આ ફાળામાં તેઓ ન માત્ર ખેતી ક્ષેત્રે આગળ વધ્યા, પરંતુ સૌરાષ્ટ્રના અન્ય ખેડૂતોને પણ આ નવો પાક અજમાવવા પ્રોત્સાહિત કર્યા.
આ ક્રાંતિએ સૌરાષ્ટ્રના અર્થતંત્ર પર પણ ગાઢ અસર કરી. મગફળીના વાવેતરથી સૌરાષ્ટ્રમાં મગફળીના તેલનો ઉદ્યોગ વિકસ્યો, જે ખેડૂતોને વધુ સારું આવક સ્ત્રોત પૂરો પાડતો રહ્યો. મગફળીના તેલની માંગ માત્ર ગુજરાતમાં જ નહીં, પરંતુ અન્ય રાજ્યઓમાં પણ વધતી ગઇ, અને આજે તે લાક્ષણિકતા સાથે ભારતીય બજારોમાં પોતાની અનોખી ઓળખ ધરાવે છે.
આ ઉપરાંત, પદ્મા ભગતની આ યાત્રાનો આજે પણ સન્માન છે. ધોરાજી અને ગોડલ માર્કેટિંગ યાર્ડમાં તેમના ચિત્રો અને સ્મૃતિઓ રાખી, તેમની કૃતિ અને યોગદાનને સન્માનિત કરવામાં આવે છે.
તેઓને મળેલું ‘મગફળીના પિતા’ બિરુદ માત્ર એક ઉપાધિ નહીં, પરંતુ એક અનંત પ્રેરણા અને શ્રદ્ધાંજલિ છે.
